Masal Tekerlemeleri

Masal tekerlemeleri dinleyenleri şaşırtmak, eğlendirmek ve keyiflendirmek için
anlatımı hazırlayan anonim bir türdür. Masal tekerlemeleri masalın başında ortasında
veya sonunda yer alan ses ve sözcük benzerliklerinden yararlanılarak oluşturulan
yarı anlamsız sözcüklerden ya da sözlerden oluşur. Birbiriyle ilgisiz olan ancak
dinleyicinin ilgisini masala çekmek için bir araya getirilmiş sözlerden oluşur ve bir
düzen içerisinde sıralanır.

Tekerlemeler masal anlatıcısının bilincinden ve belleğinden belirli bir sıra ile
anlamsal bir bütünlükle akan düşüncelerin yan yana getirilmesiyle oluşturulan bir
yapıya sahiptir. Masalın başında ortasında veya sonunda yer alan masal başı
tekerlemeleri en inanılmaz yalanlarla örgülü hayali ve abartılı anlatımların yer aldığı
bölümdür. Aslında masalla ilgisi olmayan bu bölümdeki tekerlemenin işlevi sadece
dinleyicinin ilgisini çekmek ve onu masalın gizemli dünyasına hazırlamak, masalın
heyecanla ve dikkatle dinlenmesini sağlamaktır. “Masal başında yer alan
tekerlemeler, masalın muhtevasına inanılmaması için uyarı anlamında söylenirken,
anlatılanların gerçek değil, eğlendirmek ve ibret dersi vermek için uydurulmuş şeyler
olduğunu ifade eden ‘giriş klişeleri’ niteliği taşırlar.” (Duymaz, 2002: 66)

Masal Başı Tekerleme Örneği;

Evvel zaman içinde kalbur saman içinde, kalbur saman içinde, develer top oynarken, eski hamam içinde… horozlar tellal iken, pireler hamal iken, ben anamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken, anam düştü beşikten, babam düştü eşikten. Biri kaptı maşayı, dolandım dört köşeyi. Orda ne var dediler, bir köy kurmuş keçiler, kurt köye muhtar olmuş, elini veren kolunu almış, diken verenin gülünü almış, damla verenin selini almış, kovan kovan balını almış. Bir kurtmuş ki sormayın. Talkım vermiş ele, salkımı almış ele, ilk lokmayı aşırmış, ikincisinde çomar. Karşısına dikilmiş, kapanmış mı kapılar. Kapıyı bırakıp, sapı yutmuş, balı bırakmış, hapı yutmuş.

Masal Ortasında Tekerleme Örnekleri

A kara kuyu, kara kuyu, bir değirmen verdin ama, hani ya bunun suyu? Derken …
“Az gittim uz gittim, dere tepe düz gittim, altı ay bir gün gittim, bir de baktım ki bir arpa boyu yol gitmişim”
“Gittik gittik, gide gide gittik, göründü Çini maçin Padişahının bağları. Girdik birine ….”

Masal Sonu Tekerlemeleri

“Gökten üç elma düştü; biri bana, biri dinleyenlere, diğeri de bütün iyi insanlara olsun”

“Onlar ermiş muradına biz çıkalım kerevetine”

“Kırk gün kırk gece düğünden sonra muratlarına ererler” ya da “Ben de oradayım, hepsinin sizlere selamı var.”

Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine..